با امضای سند همکاری های 25 ساله میان ایران و چین در مارس 2021، در حوزه های حمل و نقل، انرژِی، گردشگری و … توافق هایی میان دو کشور انجام شد. ایران و چین از دیرباز ارتباط هایی با هم داشته اند که در این اواخر شتاب هر دو کشور به سمت افزایش رابطه بیشتر شده است.
به گزارش روز شنبه ایرنا، پایگاه خبری «تور مگ» آمریکا در یک مقاله تحلیلی، به مناسبات و روابط ایران و چین در منطقه و همچنین شکل گیری همکاری های دو جانبه در حوزه های تجارت و انرژی پرداخت و نوشت: همکاری های اخیر دو کشور به ویژه در قالب سند همکاری ۲۵ ساله که در ماه مارس ۲۰۲۱ میان دو کشور امضا شد، می رود که تا به توسعه روابط دوجانبه و رونق همکاری های دیپلماتیک منجر شود.
بر پایه این گزارش، تجارت دو جانبه ایران و چین که در سال ۲۰۰۳ نزدیک به ۴ میلیارد دلار بود در سال ۲۰۱۴ به ۵۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار افزایش یافت و پکن را به اولین شریک تجاری و اقتصادی تهران تبدیل کرد. ۲۵ درصد کل این مبادلات اقتصادی در فاصله سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ اتفاق افتاده است.
در ادامه این گزارش آمده است: در سال ۲۰۱۸ پس از بازگشت تحریم های آمریکا در جریان خروج «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق آمریکا از توافق جامع قدرت های هسته ای جهان با ایران (برجام)، ایران در شرایط اقتصادی سختی قرار گرفت و برای برون رفت از این وضعیت دشوار به چین نزدیک شد .
امضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار، همکاری گسترده تهران و پکن در زمینه های حمل و نقل، انرژی، ارتباطات، گردشگری، دفاعی و نظامی و مراقبت های بهداشتی را افزایش می دهد.
اگرچه چین به صورت سنتی به خاورمیانه به عنوان حوزه نفوذ ایالات متحده می نگرد، اما واشنگتن چندسالی است که به شرق آسیا و مرزهای چین تمرکز کرده است. در مقابل، مشارکت پکن در خاورمیانه نیز در سال های اخیر بیشتر شده است و می‌تواند چالشی را برای واشنگتن در منطقه ایجاد کند. از این رو تحلیلگران، روابط چین و ایران را در متن رقابت ابرقدرتی ایالات متحده و چین مورد بررسی قرار می‌دهند.
این گزارش از چند منظر متفاوت روابط جدید میان ایران و چین را مورد بررسی قرار داد.
بیشتر بخوانید: آغاز همکاری ایران و چین در آموزش فنی و حرفه ای
همکاری ایران و چین از قدیم
ایران و چین از سالیان دور خواستار توسعه همکاری با یکدیگر در زمینه های مختلف بوده اند و بعد از انقلاب اسلامی ایران هر دو کشور به علت وجود احساسات غرب ستیزانه به یکدیگر نزدیکتر نیز شده اند.
تهران و پکن در سال های اخیر رویکرد چند قطبی را در مناسبات بین الملل در پیش گرفته اند و با وجود ایدئولوژی متفاوت گام های بزرگی برای گسترش روابط خود برداشته اند.
دو کشور در سال های اخیر همچنین اقدام به گسترش همکاری فرهنگی، تحصیلی و هنری اقدام کرده اند که در این بین، راه اندازی مرکز هنری «داشانزی» در پکن و موسسه «کنفوسیوس» در تهران را می توان به عنوان نمونه هایی برای گسترش روابط فرهنگی دو کشور در نظر گرفت.
تصمیم دو کشور بر توسعه همکاری بیشتر
از سال ۱۹۸۸ نخستین خط مترو تهران با همکاری چین ساخته شد و در سال ۲۰۱۹ نیز ساخت پروژه ای ۲ میلیارد دلاری برقی کردن خط آهن تهران – مشهد در دستور کار قرار گرفت .
بر پایه این گزارش، اوایل سال ۲۰۱۶ بود که در راستای تقویت پروژه «جاده ابریشم»، دولت چین اولین قطار تجاری شهرِ «یی وو» در چین را به تهران متصل کرد تا به عنوان نمادی از مشارکت ایران با چین باشد.
شایان ذکر است با نهایی کردن سند همکاری ایران و چین در مارس ۲۰۲۱ ، مذاکراتی که از سال ۲۰۱۶ در زمینه های مختلف اقتصادی، انرژی و صنعتی شکل گرفته بود از پروژه های نظامی تا بازسازی زیرساخت ها کامل شد.
بر پایه این توافق همچنین ادامه همکاری شرکت های چینی مانند «سی.ان.پی.سی» و « سینوپک» در ایران تضمین می شود چون شواهد تاریخی بسیاری نیز از مبادلات تکنیکی و دانش میان دو کشور وجود دارد.
حرکت ایران به سمت چین و هند
تحلیلگران معتقدند که همکاری ایران و چین به افزایش نفوذ چین در برابر آمریکا و هند در منطقه می انجامد اما از طرفی چین را نیز در موقعیت واسطه میان ایران و آمریکا قرار می دهد.
در ایران «نگاه به شرق» به عنوان مکتبی جدید و پویا شناخته می شود. در عین حال تهران بر روی توسعه روابط بین المللی با هند و چین برای بهبود موقعیت دیپلماتیک و اقتصادی خود حساب کرده است.
بدین ترتیب پروژه توسعه بندر چابهار ایران نقش مهمی در تقویت روابط ایران، چین، هند و در مرحله دوم با پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.
علاقه چین به توسعه روابط با ایران ریشه در تامین انرژی در آن کشور دارد، زیرا ایران دومین ذخایر بزرگ نفت خام را در جهان در اختیار دارد و از موقعیت کلیدی در طرح ابتکاری یک کمربند، یک جاده (جاده ابریشم سابق) برخوردار است. چون ایران می تواند گذرگاهی بین چین و پاکستان ایجاد کند و آن را به امارات متحده عربی و عربستان سعودی و دیگر کشور های منطقه ارتباط دهد.
