توسعه گردشگری ریلی چین در مسیر کمربند و جاده

به نظر می رسد چینی ها طی دو سال گذشته، در حال تمرکز بر روی ایجاد شبکه ای پیوسته از خطوط ریلی سریع السیر در جنوب شرق آسیا به منظور انتقال بار شرق به غرب و بر عکس هستند. اما نکته مهم اینجاست که به نظر پکن، نیروی انسانی و شکوفایی بخش گردشگری منطقه ای نیز به بخش جدید از BRI تبدیل شده و پکن همواره به دنبال توسعه فرهنگ جا به جایی مسافرین به ویژه نیروی کار انسانی ماهر و گردشگران در منطقه شرق و جنوب شرق آسیا است. گردشگرانی را تصور کنید که تنها با استفاده از یک بلیت قطار، فاصله ۲۰۰۰ مایلی جنوب غرب چین تا سنگاپور را تنها در عرض کمتر از ۳۰ ساعت پیموده و به محل کار یا مقاصد گردشگری خود در این کشور برسد؛ این همان ایده ای است که پکن طی سال های اخیر، تمرکز ویژه ای روی آن داشته است.

طرح های متنوع چینی ها برای اتصال ریلی با جنوب شرق آسیا

اتصال ریلی میان چین و کشورهای همسایه این کشور در شرق و جنوب شرق آسیا با اتصال ریلی موفق دو کشور چین و لائوس با استفاده از قطار سریع السیر به خوبی در حال اجرا و پیشروی است. امروزه، مسافرین چینی می توانند طی کمتر از ۱۰ ساعت در بازارهای لائوس حضور داشته و به تجارت خود در این کشور بپردازند. این طرح از آن جهت اهمیت پیدا می کند که کشورهای محصور در خشکی مانند لائوس، اکنون می توانند به کمک چینی ها به آب های آزاد دسترسی داشته باشند و البته این به معنای وابستگی و پیستگی اقتصادی بیشتر این کشورها به اقتصاد و دولت چین خواهد شد!

چینی ها در اندونزی نیز مشغول ساخت شبکه مشابه ریلی هستند و نخستین قطار سریع السیر ساخت چین در اکتبر سال ۲۰۲۳، میان جاکارتا و جاوای غربی شروع به کار کرد. در تایلند نیز پکن قرار است خط سریع السیر تحت ساخت توسط راه آهن چین را تا سال ۲۰۲۸ به خط ریلی سریع السیر چین – لائوس متصل سازد که هزینه اجرای این پروژه از سوی خبرگزاری رویترز، حدود ۵ میلیارد دلار برآورد شده است. در مالزی نیز چینی ها به دنبال طرحی مشابه بوده اند که البته به دلیل نزدیکی کوآلالامپور به ژاپن و ایالات متحده، هنوز ساخت چنین پروژه ای قطعی نشده است.

با اینحال، «گری باوِرمن» رئیس موسسه تحقیقاتی Check-in Asia معتقد است که با توجه به تصاحب بزرگترین شبکه خطوط سریع السیر ریلی توسط چین، امروزه بسیاری از کشورها مشتاق سرمایه گذاری و ورود فناوری ریلی چین به کشور خود هستند و پکن نیز از این اشتیاق استقبال می کند.

اهداف جدید چین از اتصال ریلی به کشورهای همسایه

اگرچه ایده اصلی ساخت شبکه BRI در ابتدا برای افزایش توان صادرات کالاهای چینی به غرب مطرح شده بود؛ اما همانطور که گفته شد؛ امروزه چینی ها دیگر به صادرات بار قانع نبوده و به دنبال کسب درآمدهای جدید از شبکه های ریلی خود هستند. به عنوان مثال، هدف اصلی ساخت راه آهن باری لائوس به چین، مبادله محصولات کشاورزی میان دو کشور اعلام شده و برای تایلند نیز وضعیتی مشابه را شاهد هستیم.

اما پکن با اتصال ریلی به کشورهای یاد شده، به دنبال توسعه گردشگری ریلی و کسب درآمرد ارزی بسیار قابل توجه آن نیز هست. به نوشته خبرگزاری دولتی CGTN چین، راه آهن لائوس – چین تنها در سال ۲۰۲۳، رقمی حدود ۱.۸ میلیون مسافر را میان دو کشور جا به جا کرده و این آمار همچنان روندی صعودی دارد. کشورهایی چون تایلند به عنوان سرزمین معابد نیز در صورت اتصال به راه آهن چین، به طور حتم شاهد جذب حجم بالایی از مسافرین به شبکه ریلی خواهند بود که سود سرشاری برای هر دو کشور در بر خواهد داشت.

نکته اصلی اینجاست که صنعت گردشگری از جمله مدرن ترین و پایدارترین صنایع روز جهان به حساب می آید که برای کسب درآمدهای چشمگیر از آن، تنها کافی است زیرساخت های لازم برای این صنعت فراهم شود. در حقیقت، در بخش گردشگری برخلاف بخش های صنعتی، نیازی به هزینه در تامین مواد اولیه و بازاریابی برای محصول مطرح نیست. به نظر می رسد همین فرضیه، هسته اصلی تفکر پکن در توسعه شبکه ریلی بین المللی چین و اتصال به کشورهای همسایه را تشکیل دهد. چینی ها در کنار فراهم کردن زیرساخت های لازم برای توسعه این صنعت، تغییراتی کلان در سطح سیاست خارجی خود نیز انجام داده اند که از جمله می توان به تسهیل صدور روادید برای شهروندان خارجی و یا افتتاح حساب بانکی برای گردشگران خارجی در این کشور اشاره کرد.

تلاش راه آهن چین برای افزایش درآمد ارزی

اگرچه کلان پروژه هایی مانند BRI، اهداف مختلف و وسیعی را در بر گرفته و پرداختن به تمامی آنها در متن حاضر امکانپذیر نیست؛ اما از حیث صنعت حمل و نقل ریلی باید گفت که درآمد سرشار ناشی از استفاده گردشگران خارجی از شبکه ریلی چین طی سال های آتی، میلیارد ها دلار درآمد ارزی را قسمت راه آهن این کشور خواهد کرد.

بر اساس آمار اعلام شده از سوی وب سایت معتبر Statista، درآمد چین از بخش گردشگری طی سال ۲۰۲۲ بیش از ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود تخصیص داده و رقمی بیش از ۵۸۰ میلیاد دلار بوده است. این در حالیست که چینی ها هنوز فاصله معناداری با تکمیل پروژه BRI خود در بخش مسافری داشته که در صورت تکمیل شبکه های ریلی یاد شده در این متن، می توان تصور کرد که چه حجم بالایی از درآمدهای ارزی حاصل از فعالیت بخش گردشگری قسمت راه آهن چین خواهد شد.

با کسب چنین درآمدهای قابل توجهی، راه آهن چین قادر خواهد بود حتی در صورت گرفتار شدن دولت در پدیده هایی چون رکود اقتصادی یا کاهش صادرات، بودجه ای پایدار برای پیشبرد اهداف بین المللی خود در اختیار داشته و میزان وابستگی بخش ریلی به بودجه مستقیم کمکی دولتی نیز تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.