به گزارش سایت ایران و چین به نقل از قدس آنلاین: «اگر با خوش خیالی، دوستان دوران سختی را در سراب طمع سرازیر شدن شرکت‌های غربی از خود نرنجانده بودیم، دوستان‌مان (در تحریم) رهایمان نمی‌کردند». این جمله بخشی از آخرین گزارش برجام به کمیسیون امنیت مجلس در ماه پایانی دولت دوازدهم بوده که در آن محمدجواد ظریف تلویحا به اشتباه رویکرد سیاست خارجی دولت وقت در تخریب روابط با چین اذعان می‌کند.
آمار موسسات ردیابی نفتکش‌ها نیز نشان می‌دهد که دولت چین پس از خروج ترامپ از برجام دیگر حاضر نشد که با دولت ایران همکاری کرده و ریسک تجارت نفتی با ایران را همانند دوره اول تحریم‌ها بپذیرد و هر چند چین همچنان تنها مسیر تنفس نفتی ایران باقی ماند اما با کاهش سطح همکاری‌ها، ایران درآمدی معادل ۱۴ میلیارد دلار را از دست داد.
اما روند صادرات نفت ایران بعد از امضای سند همکاری ۲۵ ساله با چین صعودی شده و طبق آمار کپلر و اوپک از میزان فروش و قیمت نفت ایران (با فرض هزینه ۱۰ دلاری)، «درآمد نفتی ایران از چین طی ۳ سال ۳۰ میلیارد دلار رشد کرده است» و از ۳.۷ به حدود ۳۳ میلیارد دلار خواهد رسید.
این درآمد نفتی درحالی نصیب کشور می‌شود که میانگین صادرات نفت ایران به چین حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز بیش از دوران اجرای برجام است و ایران با گذر از عربستان سعودی و روسیه به بزرگترین تامین‌کننده نفت دریایی چین تبدیل شده است.
*رکوردشکنی فروش نفت ایران در دوره اول تحریم‌ها با کمک چین
تقویت روابط با چین، سیاستی بود که در دولت دهم نیز در مواجهه با تحریم‌های فلج‌کننده اجرایی شد. رستم قاسمی وزیر اسبق نفت در این باره توضیح می‌دهد که در سال‌های ۹۰-۹۱ ایران توانسته بود ۱۵۸ میلیارد دلار نفت بفروشد، یعنی بالاترین رقم فروش نفت در تاریخ صد ساله ایران. در آن دوران شرکت‌های چینی نیز سرمایه‌گذاری در میادین مشترک غرب کارون را آغاز کرده بودند.
طبق گزارش اکونومیست، از ۱۰۲ نفتکش فوق‌العاده بزرگی که نفت ایران را در سال ۲۰۲۳ به چین حمل کرده‌اند، ۴۲ نفتکش تازه به ناوگان ایران اضافه شده‌اند و ۲۷ نفتکش هیچ‌گونه سابقه حمل نفت خام را نداشته‌اند که این موضوع شبکه قاچاق نفت ایران را پیچیده کرده و امکان تحریم‌پذیر را کاهش داده است.
همزمان با افزایش فروش نفت ایران به چین، همکاری اقتصادی دو کشور در تامین مالی پروژه‌های راهبردی با مدل «تهاتر نفت» نیز آغاز شده که یک نمونه از آن، قرارداد ۲.۵ میلیارد یورویی توسعه فاز دوم فرودگاه امام توسط شرکت هاکان انرژی چین و قرارگاه خاتم‌الانبیاست. همچنین ساخت ۷۹۱ واگن مترو نیز از دیگر قراردادهایی است که عملیات اجرایی آن شروع شده است.
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین مجیدرضا حریری می‌گوید که در حال حاضر سطح مذاکرات اقتصادی دو کشور از زمان اجرای برجام نیز بالاتر رفته و همه محورهای صنعتی، کشاورزی، سرمایه‌گذاری و حمل و نقل را شامل شده ولی اثرگذاری آن در اقتصاد ایران نیازمند زمان است.
