از کلیدی‌ترین عوامل رشد اقتصاد چین و تبدیل شدن این کشور به یکی از قدرتمندترین اقتصادهای جهان، وجود نیروی کار ارزان و فراوان در این کشور است. با این حال آمارها نشان می‌دهند که چین به زودی این مزیت کلیدی خود را از دست می‌دهد و با بحران عظیمی مواجه می‌شود که مانع تداوم رشد اقتصادی این کش
در ۲۰ سال گذشته تعداد سالمندان چین از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد کل جمعیت افزایش یافته است. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۳۳۰ میلیون چینی بالای ۶۵ سال در این سرزمین پهناور زندگی کنند و «نسبت وابستگی» به رقم بحرانیِ ۴۰ درصد برسد. کارشناسان با بررسی این آمارها از خود می‌پرسند: آیا چین قبل از ثروتمند شدن پیر می‌شود؟
«نسبت وابستگی» نشان‌دهنده نسبت افراد غیرشاغل به افراد شاغل یک جامعه است. معمولا افراد زیر ۱۴ سال و بالای ۶۵ سال که کار نمی‌کنند و باید توسط نیروی شاغل حمایت شوند، تعیین‌کننده این نسبت هستند. هرچقدر این نسبت بالاتر باشد، فشاری که به نیروی کار یک جامعه وارد می‌شود بیشتر است. به نظر می‌رسد در آینده نزدیک یک زوج جوان چینی باید از چهار پدر و مادر مسن خود حمایت کنند. این فشار بی‌سابقه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود بر پیوندهای خانوادگی چینی‌ها تاثیر می‌گذارد. با اضافه کردن تعداد کودکان زیر ۱۵ سال، نسبت وابستگی می‌تواند به ۷۰ درصد برسد. به نظر می‌رسد چین علیرغم همه پیشرفت‌های اقتصادی که کرده اما ثروت کافی برای ایجاد یک شبکه ایمنی ملی با این نسبت وابستگی را ندارد.
خداحافظی با نیروی کار ارزان
مزایای جمعیتی که چین برای دهه‌ها از آن بهره‌مند بود، اکنون به پایان رسیده است. نیروی کار جوانی که چین را به سمت دومین اقتصاد بزرگ جهان سوق داد، تحلیل رفته و دیگر خبری از نیروی کار چابک، ارزان و فراوان نیست. کاهش تعداد نیروی کار، یه هیچ وجه برای چینی‌ها مطلوب نیست. به خصوص اینکه هزینه و مسئولیت نگهداری از صدها میلیون شهروند مسن نیز برعهده این نیروی کارِ رو به تحلیل گذاشته می‌شود.
هرچند حکومت چین در سال ۲۰۱۵ سیاست تنظیم خانواده را تغییر داد و برنامه تک‌فرزندی به پایان رسید اما تغییر این سیاست کمک خاصی به افزایش جمعیت چین نکرد. تولدهای جدید در چین در سال ۲۰۱۸ بیش از ۱۵ میلیون نفر بود؛ در حالی که در سال ۲۰۱۶ تقریبا ۱۸ میلیون کودک در این کشور به دنیا آمده بودند. زنان چینی در کارخانه‌ها مشغول کار شده‌اند و فرصت و انگیزه کافی برای فرزندآوری ندارند. نگهداری از کودکان گرانتر از قبل شده و به دلیل بار مالیِ تربیت کودک، زوج‌‌های جوان میل زیادی به فرزندآوری ندارند. نرخ باروری چین در سال‌های اخیر از ۲.۸ به ۱.۷ کاهش یافته است و این یعنی شنیده شدنِ صدای ناقوس تلخ کاهش جمعیت در چین.
چه راه‌حل‌هایی وجود دارد؟
کارشناسان برای مقابله با این موج کهنسالی سه پیشنهاد ارایه کرده‌اند؛ اول اینکه سن بازنشستگی که اکنون برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۰ تا ۵۵ سال است، افزایش یابد. آنها معتقدند همانطور که عمر مردم در دنیای مدرن طولانی‌تر شده، مردان و زنان باید بیشتر از قبل هم کار کنند و به جامعه کمک برسانند.
پیشنهاد دوم، تشویق بازار برای توسعه خدمات نوآورانه در حوزه مراقبت از سالمندان است. دولت باید انگیزه‌های سودآوری ایجاد کند که سرمایه‌گذاران و نیروی کار برای ارائه خدمات مراقبت با کیفیت به سالمندان مشتاق شوند. سومین پیشنهاد نیز رشد فناوری‌های رباتیک و مخابراتی برای ارائه مراقبت‌های جزئی از سالمندان است.
بنا به ارزیابی جمعیت‌شناسان و کارشناسان یکی از بزرگترین مشکلات پیش روی چین برای تبدیل شدن به اقتصاد شماره یک جهان، جمعیت سالخورده‌ای است که روز به روز بر تعداد آن افزوده می‌شود.
